Klinika Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca Katedry Chorób Wewnętrznych i Kardiologii UM w Łodzi
Historia Kliniki Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca Katedry Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi związana jest z losami szpitala mieszczącego się w Łodzi przy ul. Żeromskiego 113, którego oficjalna nazwa brzmi dzisiaj Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów.
Po zakończeniu I Wojny Światowej Wojsko Polskie przejęło były szpital Rosyjskiego Czerwonego Krzyża, istniejący od 1897 roku przy ówczesnej ul. Pięknej (obecnie Żeromskiego) tworząc Szpital Okręgowy. Po kilkunastu latach w jego miejscu w latach 1934-1937 wybudowano duży, niezwykle nowoczesny na owe czasy szpital, który otrzymał nazwę: IV Szpital Okręgowy im. gen. dyw. dr med. Felicjana Sławoja-Składkowskiego. W szpitalu utworzono wszystkie podstawowe oddziały, w tym oddział wewnętrzny liczący 80 łóżek.
Po wojnie szpital ponownie przejęło wojsko. W 1958 roku została utworzona Wojskowa Akademia Medyczna i w związku z tym szpital zmienił nazwę na I Centralny Szpital Kliniczny WAM, a oddziały szpitalne uzyskały status klinik. Powstała Katedra Interny Polowej z III Kliniką Internistyczną i Oddziałem Toksykologicznym pod kierownictwem płk. prof. Andrzeja Himmela. W 1968 roku kierownictwo Kliniki przejął płk prof. Konstanty Markiewicz.
W 1974 roku z III Kliniki Chorób Wewnętrznych utworzono I i II Klinikę Chorób Wewnętrznych. Kierownictwo I Kliniki Chorób Wewnętrznych objął płk prof. Konstanty Markiewicz. W 1988 roku I Klinika Chorób Wewnętrznych została przekształcona w Klinikę Kardiologii której kierownikiem został w 1991 roku płk prof. dr hab. med. Jan Henryk Goch. W 2002 Klinikę Kardiologii podzielono na Klinikę Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego kierowaną przez płk prof. dr hab. med. Jana H. Gocha oraz Oddział Interwencyjny utworzony i kierowany przez pierwsze lata przez płk prof. dr. hab. Zenona Gawora, a następnie funkcję p.o. kierownika pełnił dr. n. med. Leszek Markuszewski. W roku 2006 wykonano remont pomieszczeń Kliniki współfinansowany ze środków Unii Europejskiej. W ramach przebudowy powstały trzy nowocześnie wyposażone pracownie zabiegowe dedykowane: inwazyjnemu leczeniu choroby wieńcowej, ablacji arytmii serca i implantacji stymulatorów i kardiowerterów- defibrylatorów serca. W tym okresie z części połączonych ponownie Klinik: Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego oraz Oddziału Interwencyjnego powstała Klinika Kardiologii Interwencyjnej, Kardiodiabetologii i Rehabilitacji Kardiologicznej. W latach 2007 i 2008 Klinika rozwijała działalność w kolejno remontowanych pomieszczeniach.
W grudniu 2006 Kierownikiem Kliniki został prof. dr hab. n. med. Andrzej Lubiński. Zespół stopniowo wdrażał nowe techniki diagnostyczne i terapeutyczne w zakresie choroby wieńcowej jak i zaburzeń rytmu serca stale przyjmując w trybie ostro dyżurowym pacjentów z ostrymi zespołami wieńcowymi. Początkowo Klinika działała w ramach Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii a od 2010 należy do Katedry Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, której kierownikiem został prof. Andrzej Lubiński. W latach 2006 – 2013 Klinika obejmowała opieką również pacjentów z cukrzycą w ramach kontraktu z NFZ. Stopniowo na przestrzeni kilku lat 2006-20913 ukształtował się obecny- gównie zabiegowy profil Kliniki. Leczenie pacjentów diadetologicznych przekazano Klinice Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii należącej do w tej samej Katedry. Uchwałą Senatu UM z 2013r Klinika otrzymała dostosowaną do swojego obecnego profilu nazwę: Klinika Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca.
Serce Kliniki stanowi 8 łóżkowa, nowocześnie wyposażona Sala Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego (INK) przeznaczona do leczenia chorych w stanie bezpośredniego zagrożenia życia w przebiegu ostrych stanów kardiologicznych m.in. zawałów serca. Natomiast w pozostałej 19-łóżkowej części, składającej się z dwuosobowych sal z osobnymi łazienkami, są hospitalizowani pacjenci z zaburzeniami rytmu, niewydolnością serca, chorobą niedokrwiennej i innych. Średni czas pobytu wynosi około 4 dób. Organizacja pracy podporządkowana jest zasadzie, że pacjent prowadzony jest trakcie całej hospitalizacji w Klinice przez tego samego lekarza (włączając w to pobyt w Sali Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego, okresy przed i po zabiegowe).
W skład Kliniki wchodzą ponadto pracownie diagnostyczne i zabiegowe:
Pracownia Elektrokardiologii Nieinwazyjnej wyposażona jest w nowoczesny system do badań EKG metodą Holtera – Medilog SUPRIMA z cyfrowymi rejestratorami 3- i 12-kanałowymi, umożliwiającymi całodobową jak i przedłużoną (do 72godz.) rejestrację EKG. W pracowni wykonywane jest także całodobowe monitorowanie ciśnienia tętniczego. Oprócz standardowych badań holterowskich, posiadane oprogramowanie pozwala na analizę miedzy innymi działania stymulatorów serca, zmienności i turbulencji rytmu serca, późnych potencjałów komorowych, dyspersji QT, bezdechu sennego Metody te znajdują zastosowanie nie tylko w codziennej diagnostyce pacjentów, ale również w badaniach naukowych. Pracownia zajmuje się również diagnostyką omdleń i utrat przytomności, wykonując między innymi testy pochyleniowe (tzw. tilt testy). Wyposażenie pracowni w urządzenie FINAPRES pozwala na dokonywanie nieinwazyjnych pomiarów wielu parametrów hemodynamicznych (m. in. rzutu serca, objętości wyrzutowej, oporu naczyniowego, aktywności baroreceptorów) w czasie rzeczywistym.
W Pracowni Echokardiografii wykonywane są badania pacjentów hospitalizowanych w Klinice, pacjentów innych klinik i oddziałów szpitala oraz ambulatoryjne badania pacjentów Poradni Kardiologicznej. Pracownia wyposażona jest w nowoczesny aparat echokardiograficzny Siemens Acuson SC2000 oraz przenośny ultrasonograf Acuson Cypress. Zakres wykonywanych badań obejmuje: klasyczne i trójwymiarowe badania echokardiograficzne przezklatkowe (TTE), przezprzełykowe (TEE) i wewnątrzsercowe (ICE), badania naczyniowe, echokardiograficzne próby obciążeniowe, badania przyłóżkowe w warunkach Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego oraz monitorowanie okołozabiegowe w trakcie wykonywanych w Klinice procedur inwazyjnych. Pracownia posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu szkoleń echokardiograficznych zarówno w ramach szkolenia przeddyplomowego i podyplomowego w ramach kursów i staży specjalizacyjnych, jak i prowadzonych dodatkowych kursów i szkoleń dla lekarzy chcących doskonalić umiejętności echokardiograficzne. Pracownia posiada akredytację Sekcji Echokardiografii Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Pracownia Prób Wysiłkowych wyposażona jest w nowoczesny zestaw do wykonywania elektrokardiograficznych testów wysiłkowych firmy MORTARA z wykorzystaniem bieżni ruchomej i ergometru rowerowego. Pacjent w czasie badania monitorowany jest telemetrycznie, dzięki czemu ma zapewniona pełną swobodę ruchów. Ponadto przy użyciu aparatury tej samej firmy wykonywane są wysiłkowe badania spiroergometryczne pozwalające na obiektywną ocenę wydolności fizycznej, wykorzystywane w prowadzeniu pacjentów z niewydolnością serca i stymulatorami/defibrylatorami resynchronizującymi.
Pracownia Hemodynamiki i Angiokardiografii wyposażona jest w nowoczesną aparaturę rentgenowską, sprzęt do ultrasonografii wewnątrznaczyniowej IVUS iLAB, aparaturę do pomiaru cząstkowej rezerwy przepływu wieńcowego, aparaturę do kontrpulsacji wewnątrzaortalnej. Posiada ona stopień referencyjności B nadaną przez Asocjację Interwencji Sercowo-Naczyniowych. Zespół pracowni codziennie pełni dyżur hemodynamiczny ratując zdrowie i życie mieszkańców Łodzi i okolic trafiających z ostrym zawałem serca.
Kierownikiem pracowni i jednocześnie zastępca kierownika Kliniki jest dr n. med. Włodzimierz Grabowicz. Pracownia wykonuje szerokie spektrum zabiegów m. innymi z zastosowaniem najnowocześniejszych stentów uwalniających leki, stentów dedykowanych do bifurkacji, stentów samorozprężalnych, jak również angioplastyki przy użyciu balonów uwalniających leki czy tzw. balonów tnących. Wprowadzanie nowych metod rewaskularyzacji idzie w parze z rozwojem inwazyjnych metod obrazowania tętnic wieńcowych przy pomocy ultrasonografii wewnątrzwieńcowej (IVUS). Zostało to zauważone i zaowocowało zaproszeniem do wielu prac badawczych
(m. in. SATURN, AQARIUS, GLAGOV). Jednym z największych wyzwań jakie podjął w ostatnich latach zespół hemodynamiczny są zabiegi udrażniania przewlekłych okluzji tętnic wieńcowych (CTO). U chorych z ciężką niewydolnością serca wykonywane są inwazyjne badania pomocne przy kwalifikacji do transplantacji serca. W ostatnich latach wdrożono do praktyki klinicznej nowoczesną metodę oceny wskazań do interwencji w naczyniach wieńcowych (FFR). W 2013r w pracowni implantowano po raz pierwszy stenty nowej generacji – stenty bioreserbowalne (BVS), których szkielet ulega całkowitemu rozpuszczeniu nie pozostawiając trwałego implantu w obrębie tętnicy wieńcowej.
Nowym obszarem aktywności klinicznej jest diagnostyka i leczenie opornego nadciśnienia tętniczego przy pomocy metody denerwacji tętnic nerkowych. Rosnące wymagania wobec pracowni i zwiększająca się liczba chorych wymaga stałego podnoszenia kwalifikacji. Dlatego nasz zespół uczestniczy czynnie w kongresach kardiologii interwencyjnej w kraju i zagranicy.
Pracownia Eletrofizjologii: Od 2002r w ówczesnym Oddziale Klinicznym Kardiologii Interwencyjnej i Kardiodiabetologii zaczęto wykonywać zabiegi implantacji kardiostymulatorów serca. Wraz z powiększaniem zespołu lekarskiego, rozszerzył się również zakres wykonywanych zabiegów: rozpoczęto implantacje kardiowerterów-defibrylatorów i stymulatorów resynchronizujacych. Od 2004r rozpoczęto wykonywanie zabiegów ablacji zaburzeń rytmu serca. Osobą, która szkoliła wtedy zespół Kliniki w zabiegach elektrofizjologicznych był, dojeżdżający z Gdańska, docent Andrzej Lubiński będący jednym z pionierów leczenia przy pomocy kardiowerterów defibrylatorów i ablacji migotania przedsionków serca. Wyposażenie ośrodka w nowoczesny sprzęt, taki jak system do mapowania elektroanatomicznego CARTO czy ultrasonograf wewnątrzsercowy pozwoliło na dalsze poszerzenie spektrum wykonywanych zabiegów. W 2005r wykonano, po raz pierwszy w Polsce zabiegu ablacji z punkcją transteptalną pod kontrolą echokardiografii wewnątrzsercowej.
W 2006r utworzono dwie nowe pracownie umożliwiające wykonywanie zabiegów z zakresu elektroterapii: jedna dla potrzeb implantacji stymulatorów i kardiowerterów, druga dla zabiegów ablacji. W tym samym czasie na stanowisko Kierownika Kliniki został powołany prof. Andrzej Lubiński,. Nie było, więc zaskoczeniem, że jednym z głównych nurtów działalności Kliniki stało się leczenie pacjentów z zaburzeniami rytmu serca. Z roku na rok zwiększała się liczba wykonywanych zabiegów: implantacji stymulatorów, kardiowerterów-defibrylatorów układów resynchronizujących serce. W maju 2014r wszczepiono w Klinice pierwszy w Polsce kardiowerter-defibrylator umożliwiający wykonywanie u pacjenta rezonansu magnetycznego wszystkich obszarów ciała. Klinika jest jednym z nielicznych w Polsce ośrodków implantującym wszczepialne rejestratory zdarzeń arytmii.
Analogiczny rozwój dotyczył również technik ablacyjnych. W 2009 roku zespół Pracowni rozpoczął, jako pierwszy w regionie wykonywanie zabiegów ablacji migotania przedsionków. Do tego celu wykorzystywano system trójwymiarowego mapowania serca Carto XP. W roku 2013 wyposażono Pracownię w jeden z najnowocześniejszych tego typu systemów w Kraju – Carto 3. Ponadto od niedawna Klinika dysponuje zestawem do obrazowania elektroanatomicznego EnSite. Poszerzając spektrum możliwości inwazyjnego leczenia migotania przedsionków zespół Pracowni w 2011 roku przeprowadził pierwszy w województwie łódzkim zabieg krioablacji balonowej ujść żył płucnych. Dzięki zaangażowaniu zespołu i wykorzystaniu nowoczesnych technik, ablacje podłoża migotania przedsionków stały się jednym z najczęstszych wykonywanych zabiegów. Problematyka związana z leczeniem migotania przedsionków należy do wiodących tematów prac naukowych Kliniki. Nasi lekarze systematycznie biorą udział w szkoleniach zagranicznych (Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Austria) i krajowych. Dzięki wysokiemu poziomowi zespołu Pracowni Elektrofizjologicznej możliwa była organizacja międzynarodowych, cyklicznych warsztatów szkoleniowych „EPimage – Atrial Fibrillation Ablation Training”, podczas których lekarze z innych ośrodków szkolą się m.in. oglądając transmisje z zabiegów ablacji wykonywanych w czasie rzeczywistym w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. WAM. W warsztatach biorą udział lekarze z największych ośrodków europejskich.
Od 2017 roku Klinika stała się jednym z trzech w Polsce ośrodków szkolących lekarzy w ramach Szkoły Elektrofizjologii Klinicznej Sekcji Rytmu Serca PTK.
Pracownia Elektrokardiologii Inwazyjnej posiada najwyższy poziom akredytacji Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego .
Niezwykle owocna jest współpraca Kliniki z Zakładem Diagnostyki i Terapii Radiologicznej i Izotopowej w zakresie tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego, które to techniki są wykorzystywane na co dzień do diagnostyki i wspomagania zabiegów.
Obecnie Klinika Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca UM w Łodzi jest pełnoprofilową jednostką specjalizującą się w diagnostyce i leczeniu zaburzeń rytmu serca oraz kardiologii interwencyjnej. Do głównych obszarów działalności leczniczej i naukowej należy problematyka migotania przedsionków, zapobieganie nagłym zgonom sercowym oraz zabiegi przezskórnej rewaskularyzacji u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca.
W Klinice realizowane są liczne prace badawcze, realizowane w ramach grantów Uniwersytetu Medycznego, Narodowego Centrum Nauki oraz badań sponsorowanych przez firmy farmaceutyczne. Ważnym novum w tym zakresie jest udział Kliniki jako reprezentanta naszego kraju w wieloośrodkowym konsorcjum badawczym, finansowanym przez Komisję Europejska, realizującym zakrojone na wielką skalę badanie poświęcone profilaktyce nagłego zgonu sercowego przy zastosowaniu implantowanych kardiowerterów serca Comparative Effectiveness Research to Assess the Use of Primary Prophylactic Implantable Cardioverter Defibrillators in Europe (EU-CERT-ICD).
Klinika prowadzi regularnie kursy i szkolenia dla lekarzy specjalizujących się w kardiologii, jest też ośrodkiem prowadzącym państwowe egzaminy specjalizacyjne w tej dziedzinie.
Przy Klinice działa Przychodnia Kardiologiczna w skład której wchodzi: Poradnia Zaburzeń Rytmu Serca, która swoją opieką obejmuje pacjentów z implantowanymi urządzeniami, zaburzeniami rytmu poddawanych zabiegowi ablacji (w szczególności z migotaniem przedsionków) oraz Poradnia dla pacjentów kwalifikowanych do zabiegów kardiologii interwencyjnej.
Od 2007r Klinika Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca jest organizatorem szeregu konferencji naukowych i szkoleniowych poświęconych przede wszystkim zagadnieniom zapobiegania nagłej śmierci sercowej, diagnostyce i leczeniu arytmii. Spotkania te adresowane są do lekarzy, pielęgniarek i techników medycznych zainteresowanych elektrofizjologią. Biorą w nich udział słuchacze z całej Polski. Konferencje dają szansę wymiany doświadczeń osobom pracującym w różnych ośrodkach, stwarzają możliwość poznania wyników najnowszych badań czy nowych metod diagnostyki i terapii. Patronat konferencji obejmuje JM Rektor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
W 2010 roku zorganizowano pierwsze edycje konferencji “EKG i Elektrostymulator” oraz „ARYTHMIX”:
“EKG i Elektrostymulator”: Konferencja porusza zagadnienia związane z interpretacją zapisów EKG u pacjentów z kardiostymulatorem oraz zasady programowania kardiostymulatorów. Podczas warsztatów poruszana jest także tematyka dot. terapii resynchronizujacej serca. W części warsztatowej spotkania uczestnicy samodzielnie analizują zapisy holterowskie i poznają zasady programowania współczesnych kardiostymulatorów i wszczepialnych kardiowerterów-defibrylatorów. Konferencja jest adresowana do wszystkich lekarzy zainteresowanych problematyką stymulacji serca, nie tylko do wykonujących zabiegi implantacji czy kontroli tych urządzeń, lecz również do szkolących się w kardiologii lub sprawujących opiekę ambulatoryjną nad pacjentami z wszczepionym kardiostymulatorem. Konferencja odbywa się tradycyjnie w Dobieszkowie (przy skrzyżowaniu autostrad).
„ARYTHMIX Migotanie przedsionków”: Konferencja jest przeznaczona dla lekarzy praktyków, od lekarza rodzinnego poczynając po kardiologa-elektrofizjologa, którzy na co dzień borykają się z różnymi problemami chorych z migotaniem przedsionków. Na migotanie przedsionków choruje w Polsce ok. 600-700 tysięcy pacjentów. W przypadku konkretnego pacjenta nie zawsze wiadomo jak to zrobić. W trakcie konferencji przedstawiane są ważne problemy związane przede wszystkim z leczeniem tych chorych. Dużo uwagi poświęca się zagadnieniom profilaktyki powikłań zakrzepowo-zatorowych, jak uchronić pacjenta przed udarem i poprawić mu komfort życia. Podczas konferencji prezentuje się skomplikowane przypadki i dyskutuje nad nimi. Omawia się trudne decyzyjnie sytuacje spotykane w codziennej praktyce czyli migotanie przedsionków i antykoagulacja a choroba przewodu pokarmowego, choroba nowotworowa, zawał serca, planowa interwencja wieńcowa, pilna operacja i inne. Rozważana jest rola ablacji w leczeniu migotania przedsionków: u kogo, jak najskuteczniej i najbezpieczniej. Przedstawiane są również postępy w innych dziedzinach arytmologii.
W konferencji biorą udział znamienici wykładowcy, posiadający bogatą wiedzę teoretyczną i praktyczną. Konferencja odbywa się w hotelu Intercontinental w Warszawie.
Od 2012 jesteśmy organizatorami Konferencji “EPimage – Atrial Fibrillation Ablation Training”:
“EPimage – Atrial Fibrillation Ablation Training”: Wydarzenie ma charakter warsztatów, podczas których eksperci z kraju i z zagranicy prezentują technologie i techniki wykorzystywane w ablacji podłoża migotania przedsionków. Krok po kroku przedstawia się postępowanie związane z zabiegami ablacji stosowane w doświadczonych ośrodkach europejskich przy użyciu różnych technik i systemów. Zabiegi są transmitowane z Pracowni Elektrofizjologii Kliniki Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca. Dzięki takiej formie wymiana wiedzy i doświadczenia jest łatwiejsza, a konferencja ma praktyczny wymiar. „Epimage” adresowane jest do lekarzy elektrofizjologów szkolących się w elektrofizjologii oraz wszystkich zainteresowanych problematyką zaburzeń rytmu serca.
Od 2014 roku zespół Kliniki Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca (lekarze, studenci) organizuje na terenie łódzkiej Manufaktury, akcję społecznościową „Twoje 5 minut” mająca na celu propagowanie wiedzy nt. postępowania w nagłym zatrzymaniu serca i oddechu. Na specjalne przygotowanych stanowiskach z fantomami prezentowane są praktyczne zasady postępowania w sytuacji zagrożenia życia. Najczęstszą przeszkodą w udzielaniu pierwszej pomocy jest strach i obawa związana przede wszystkim z niewiedzą i brakiem umiejętności. Szkolenie ma za zadanie rozwijać komunikację w relacji lekarz-pacjent i ćwiczyć praktyczne umiejętności udzielania pierwszej pomocy, a także oswoić się z sytuacją nagłego zagrożenia życia, by w przyszłości być może uratować drugiego człowieka.
Od 2016 organizowana jest Konferencja “AS KIER – Arytmia Serca i Kardiologia Interwencyjna”:
„AS KIER – Arytmia serca i Kardiologia Interwencyjna” Każdego roku w Klinice kardiologii interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca hospitalizowanych jest ok. 2500 pacjentów. Celem konferencji jest zaprezentowanie współczesnych możliwości diagnostycznych i terapeutycznych, które na co dzień są wykorzystywane w Klinice oraz dyskusja nad optymalnym postępowaniem w typowych sytuacjach spotykanych w codziennej praktyce lekarza rodzinnego.
Dowodem szczególnego zaufania środowiska i wysokiej pozycji w świecie polskiej kardiologii osiągniętej przez Klinikę Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca było powierzenie jej zespołowi zorganizowania jubileuszowej XXV Konferencji Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego POLSTIM 2014. Konferencja odbyła się w dniach 5-7 czerwca 2014 roku w Łodzi w salach Centrum Konferencyjnego Hotelu DoubleTree by Hilton i dawnej Wytwórni Filmów Fabularnych. Patronat honorowy nad konferencją objęli: Prezydent Miasta Łodzi, Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Medycznego oraz konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii.